Phát biểu khai mạc phiên chất vấn, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, Phiên chất vấn và trả lời chất vấn đối với 04 nhóm vấn đề liên quan đến lĩnh vực phụ trách của Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà và Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong; cùng tham gia giải trình có các Phó Thủ tướng phụ trách lĩnh vực và các Bộ trưởng, trưởng ngành có liên quan. Cuối phiên chất vấn, theo thông lệ tại các kỳ họp cuối năm, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính sẽ thay mặt Chính phủ làm rõ các vấn đề có liên quan đến công tác chỉ đạo, điều hành của Chính phủ và trực tiếp trả lời chất vấn của các vị đại biểu Quốc hội.
Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội đề nghị các Bộ trưởng trả lời đúng trọng tâm, không né tránh, đưa ra được các giải pháp thiết thực, hiệu quả, khả thi về trước mắt và lâu dài để nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước trên từng lĩnh vực.
Toàn cảnh phiên họp
Tại phiên trả lời chất vấn, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị tập trung trả lời câu hỏi của các đại biểu Quốc hội xoay quanh 4 nhóm vấn đề chính:
Thứ nhất, thực trạng, giải pháp nâng cao chất lượng quy hoạch và quản lý, phát triển đô thị của Việt Nam, nhất là ở các thành phố lớn, việc di dời trụ sở bộ, ngành khỏi nội đô thành phố Hà Nội.
Thứ hai, việc quản lý thị trường bất động sản, việc xử lý các tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật trong hoạt động giao dịch huy động vốn, kinh doanh bất động sản.
Thứ ba, việc xây dựng nhà ở xã hội cho người có thu nhập thấp, công nhân lao động, nhất là tại các khu kinh tế, khu công nghiệp và các thành phố lớn.
Thứ tư, trách nhiệm quản lý nhà nước của Bộ Xây dựng trong xây dựng, ban hành thực hiện các tiêu chuẩn kỹ thuật, đơn giá, định mức trong xây dựng cơ bản. Việc kiểm soát giá cả và bảo đảm nguồn nguyên liệu, vật liệu để xây dựng các công trình, dự án, nhất là các dự án trọng điểm của quốc gia.
Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị lắng nghe ý kiến của đại biểu trong Phiên họp
Trả lời đại biểu Trần Văn Tiến (Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Phúc) về tiến độ di dời các trụ sở bộ, ngành, cơ sở công nghiệp, trường đại học ra khỏi nội đô Hà Nội, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cho biết: theo Báo cáo số 130/BC-BXD ngày 28/10/2022, việc triển khai thực hiện Quyết định số 130/QĐ-TTg về biện pháp, lộ trình di dời và việc sử dụng quỹ đất sau khi di dời cơ sở sản xuất công nghiệp, bệnh viện, cơ sở giáo dục đại học, cơ sở giáo dục nghề nghiệp và các cơ quan đơn vị trong nội thành Hà Nội còn chậm.
Bộ trưởng chỉ ra một số nguyên nhân: trước hết, các Bộ, ngành, UBND thành phố Hà Nội chưa thực sự quyết liệt trong thực hiện nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ giao tại Quyết định số 130/QĐ-TTg, như chậm xây dựng đề án di dời bao gồm danh mục, tiêu chí, lộ trình, biện pháp di dời (trong đó, Bộ Xây dựng chịu trách nhiệm chung về việc thực hiện giám sát, đôn đốc công tác di dời cơ sở sản xuất công nghiệp, bệnh viện, cơ sở giáo dục đại học, cơ sở giáo dục nghề nghiệp và các cơ quan đơn vị trong nội thành Hà Nội song trong thời gian vừa qua Bộ thực hiện nhiệm vụ này chưa thực sự hiệu quả). Bên cạnh đó, nhu cầu nguồn vốn ngân sách bố trí cho việc di dời trụ sở và đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật, khu vực quy hoạch trụ sở mới rất lớn trong khi ngân sách còn hạn chế. Ngoài ra chưa có phương án huy động nguồn lực ngoài ngân sách cho công tác đầu tư xây dựng các trụ sở mới.
Về những giải pháp trong thời gian tới, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cho rằng các Bộ, ngành Trung ương và Thành phố Hà Nội cần thúc đẩy tiến độ lập quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành, xác định các danh mục cơ sở cần di dời, lộ trình di dời, biện pháp thực hiện. Đồng thời, cần xây dựng cơ chế chính sách hỗ trợ di dời để đảm bảo theo đúng nhiệm vụ Thủ tướng Chính phủ giao tại Quyết định số 130/QĐ-TTg. Bộ Tài chính cần tăng cường phối hợp với Bộ, ngành, thành phố Hà Nội và các tỉnh trong vùng Thủ đô xây dựng cơ chế, chính sách di dời, đảm bảo phù hợp với mục tiêu theo Quyết định số 130/QĐ-TTg, đảm bảo đáp ứng đúng Nghị định số 167/2017/NĐ-CP (ngày 31/12/2017 quy định việc sắp xếp lại và xử lý tài sản công); Nghị định số 67/2021/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 167/2017/NĐ-CP. Song song với đó, Thành phố Hà Nội khẩn trương triển khai công tác rà soát, lập đề án điều chỉnh quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội được Thủ tướng chấp thuận và lập quy hoạch phân khu đô thị cũng như xác định quỹ đất phù hợp, hiệu quả, đáp ứng nhu cầu về kiến trúc, cảnh quan đô thị cũng như hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, bảo vệ và phát huy giá trị các công trình kiến trúc. Giải pháp cuối - theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng - quan tâm hơn nữa đến đến việc dành nguồn lực thực hiện công tác di dời các trụ sở Bộ, ngành cũng như các cơ sở sản xuất.
Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị trả lời chất vấn
Trả lời câu hỏi về xu thế tình hình thị trường bất động sản của đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn ĐBQH TP Hà Nội), Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cho biết, thị trường bất động sản nước ta hiện nay còn một số tồn tại cơ bản: hệ thống pháp luật liên quan đến đất đai, đầu tư xây dựng, kinh doanh bất động sản và một số văn bản quy phạm pháp luật khác còn nhiều bất cập cần sửa đổi để thống nhất; việc triển khai đầu tư xây dựng các dự án bất động sản tại hầu hết các địa phương hiện nay đều gặp khó khăn, dẫn đến nguồn cung bất động sản sụt giảm, số lượng dự án được chấp thuận mới khởi công xây dựng và hoàn thành đúng thời gian còn hạn chế, chưa đáp ứng nhu cầu nhà ở thương mại có giá phù hợp cho người thu nhập thấp, thu nhập trung bình, đặc biệt là nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân. Qua các kinh nghiệm và qua diễn biến tình hình thị trường trong 9 tháng đầu năm 2022, Bộ Xây dựng đánh giá và dự báo thị trường bất động sản nước ta trong thời gian tới tiếp tục gặp khó khăn và nguồn cung sẽ tiếp tục bị hạn chế, cơ cấu sản phẩm có cải thiện nhưng vẫn còn chưa phù hợp, trong khi nhu cầu của người dân đối với nhà ở phân khúc thu nhập thấp, thu nhập trung bình, nhà xã hội, nhà công nhân còn rất lớn, thị trường còn khó khăn.
Để giải quyết vấn đề trên, Bộ trưởng Bộ Xây dựng kiến nghị nhóm giải pháp: Thứ nhất, cần thực hiện đồng bộ, quyết liệt, các giải pháp của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đề ra như hoàn thiện hệ thống pháp luật để tháo gỡ khó khăn của thị trường; kiểm soát, cơ cấu lại tín dụng bất động sản, đảm bảo sử dụng đúng mục đích, tránh rủi ro, đồng thời tiếp tục tạo điều kiện cho vay đối với lĩnh vực bất động sản theo đúng quy định pháp luật. Thứ hai, tạo điều kiện để các doanh nghiệp có năng lực, có dự án tốt có thể tiếp cận nguồn tín dụng phát triển dự án bất động sản, góp phần tăng nguồn cung, ưu tiên cho vay dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, nhà ở có giá phù hợp với đối tượng thu nhập thấp, thu nhập trung bình. Thứ ba, kiểm soát phát hành trái phiếu, hướng dẫn thực hiện hoạt động phát hành trái phiếu, huy động vốn trên thị trường chứng khoán của các doanh nghiệp bất động sản đúng quy định. Thứ tư, cần có những giải pháp để tháo gỡ vướng mắc cho các dự án đang triển khai về thủ tục đầu tư đất đai, quy hoạch xây dựng... để tạo nguồn cung cho thị trường. Thứ năm, khẩn trương rà soát quản lý quy hoạch xây dựng, quản lý thị trường bất động sản ở các địa phương.
Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị khẳng định: nếu hệ thống giải pháp được thực hiện quyết liệt cùng với sự phối hợp đồng bộ, hiệu quả của các Bộ, ngành, các địa phương, sự hưởng ứng tích cực của doanh nghiệp thì thị trường bất động sản nước ta sẽ dần cải thiện và đi vào ổn định, hướng tới mục tiêu đảm bảo thị trường bất động sản phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững, đóng góp vào phát triển chung của đất nước.
Các đại biểu trong Phiên chất vấn và trả lời chất vấn
Trả lời câu hỏi của đại biểu Nguyễn Thị Lệ (Đoàn ĐBQH Tp. Hồ Chí Minh) liên quan đến nhà ở xã hội và chính sách phát triển nhà ở xã hội trong nhóm vấn đề thứ ba, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cho biết, trong những năm qua, việc chăm lo, giải quyết nhà ở cho người dân luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm, đặc biệt là đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội để giải quyết nhu cầu chỗ ở cho các đối tượng thu nhập thấp khu vực đô thị, công nhân khu công nghiệp. Theo đó, việc đầu tư nhà ở xã hội thời gian qua đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ, tuy nhiên so với yêu cầu đặt ra chưa như mong muốn. Cụ thể, đến nay mới đạt được 7,79 triệu m2 nhà ở xã hội so với yêu cầu là 12,5 triệu m2; quỹ đất dành cho nhà ở xã hội hiện nay chỉ đáp ứng được 36,34%.
Chỉ ra những nguyên nhân dẫn đến chưa đạt được các mục tiêu trên (quy định pháp luật vẫn còn một số điểm hạn chế cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung, đặc biệt là sửa đổi các nội dung trong Luật Nhà ở và các luật khác có liên quan; việc tổ chức thực hiện, như việc bố trí nguồn vốn cho phát triển nhà ở xã hội còn khó khăn; một số địa phương chưa thực sự quan tâm về phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân, chưa xác định, từ đó chưa đưa vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm và hàng năm để tập trung nguồn lực đầu tư và cũng chưa xác định rõ quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội...), Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị đồng thời đề xuất một số giải pháp để thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội trong thời gian tới. Đối với các Bộ, ngành, Bộ trưởng Bộ Xây dựng đề nghị cần tập trung hoàn thiện hệ thống pháp luật có liên quan đến nhà ở, đặc biệt nhà ở xã hội, như sửa Luật Nhà ở, Luật Đầu tư, Luật Quy hoạch đô thị cũng như hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn có liên quan, nhằm tháo gỡ các vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi, đảm bảo tăng nguồn cung nhà ở xã hội, bên cạnh đó tiếp tục rà soát, nhận diện để tháo gỡ khó khăn cho các dự án đang triển khai thực hiện; tập trung triển khai có hiệu quả Đề án phát triển ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp và công nhân. Đối với các địa phương, Bộ trưởng đề nghị cần tiếp tục tăng cường cải cách thủ tục hành chính, tạo quỹ đất cũng như tháo gỡ vướng mắc khó khăn cho doanh nghiệp để giải quyết hiệu quả các vấn đề còn tồn tại.
Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị trả lời chất vấn
Trả lời chất vấn của đại biểu Nguyễn Mạnh Cường (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Bình) liên quan đến hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức trong xây dựng chưa theo kịp yêu cầu thực tế và chưa phù hợp, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cho biết, hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức kinh tế kỹ thuật của nước ta là một trong những căn cứ, công cụ quan trọng phục vụ công tác thiết kế, lập tổng mức đầu tư cũng như dự toán công trình. Quan điểm, phương thức cũng như cách thức xây dựng hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức kinh tế, kỹ thuật, đơn giá trong xây dựng nước ta trước đây về cơ bản dựa trên quan điểm, cách tính toán của Liên Xô và Đông Âu để áp dụng trong kinh tế kế hoạch và áp dụng cho các công trình sử dụng vốn nhà nước. Tuy nhiên, trong điều kiện kinh tế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa với nhiều nguồn vốn tham gia đầu tư xây dựng như hiện nay, hệ thống này dần trở nên lạc hậu, thiếu chính xác, chủ yếu do chưa cập nhật công nghệ, kỹ thuật mới tiên tiến, hiện đại. Sớm nhận thức được vấn đề, Bộ Xây dựng đã trình và được Thủ tướng phê duyệt 2 Đề án - Đề án hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật xây dựng và Đề án về hệ thống định mức và giá xây dựng.
Giải pháp trong thời gian tới, Bộ Xây dựng tiếp tục thực hiện 2 Đề án như đã báo cáo, đối với quy chuẩn sẽ tiếp tục rà soát và ban hành 9 bộ tiêu chuẩn thuộc trách nhiệm của Bộ Xây dựng, hiện nay đã ban hành 5 bộ tiêu chuẩn, từ đây đến cuối năm sẽ ban hành tiếp 3 bộ tiêu chuẩn, và sẽ ban hành một bộ tiêu chuẩn còn lại vào năm 2023. Đối với tiêu chuẩn, Bộ Xây dựng sẽ rà soát, ban hành khoảng 1.250 tiêu chuẩn trong giai đoạn từ 2021 đến 2030; trong đó, năm 2023 ban hành 128 bộ tiêu chuẩn cốt lõi liên quan đến công trình xây dựng. Đối với nhiệm vụ hoàn thiện hệ thống định mức, đơn giá, Bộ trưởng giải trình trách nhiệm Bộ Xây dựng là sẽ tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung trong tổng số hơn 16 nghìn định mức xây dựng. Qua rà soát, điều chỉnh, loại bỏ, sửa đổi, bổ sung, hiện nay đã cơ bản ban hành được khoảng 15.700 định mức. Các Bộ quản lý công trình xây dựng chuyên ngành khác đã rà soát ban hành khoảng 18.000 định mức và các địa phương ban hành khoảng 1.000 định mức đặc thù.
Phát biểu tại Phiên chất vấn và trả lời chất vấn chiều ngày 3/11, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn bày tỏ tin tưởng các đại biểu Quốc hội, các thành viên Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ sẽ tạo nên một phiên chất vấn và trả lời chất vấn tích cực, thành công, góp phần đưa hoạt động chất vấn ngày càng trở thành điểm nhấn quan trọng của kỳ họp, đáp ứng sự mong đợi của cử tri, nhân dân cả nước và của chính các vị đại biểu Quốc hội.